حیات طیبه ۳: أَ فَلا تَعْقِلُون، أَ فَلا تَتَفَكَّرُون، أَ فَلا يَتَدَبَّرُون

بسم الله الرحمن الرحیم

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم

بخوایم یا نخوایم مادامی که عمرمون به این دنیاست، گذر روز و شب رو تجربه میکنیم و مثل همه موجودات دیگه نفس میکشیم، میخوریم و می خوابیم و …. اما فرق اساسی ما ادم ها با سایر موجودات در نیروی عقل و اندیشه ای است که در ما گذاشته شده است البته به شرطی که از اون بهره کافی رو ببریم!!

اگر قرار باشه ادم ها از نیروی عقل و اندیشه شون استفاده نکنن، خب چرا اصلا اسم انسان روشون باشه!؟ وقتی از نیروی تفکر و تعقل بی بهره باشن، دیگه انسان نیستن، انسان نما هستن!! دیگه میشه بهشون گفت بَ بَ ایی!! مودبانه ترش میشه گوسفند، قرآنی ترش و البته جامع ترش میشه انعام، خیلی بی‌عقل‌ترشون هم که میشه کالانعام بل هم اضل (فرقان/۴۴)

اصلا کف کف انسان بودن اینه که ادم ها از نیروی عقل و اندیشه شون استفاده کنن، چه برسه که بخوان حیات طیبه هم داشته باشن، منتهی چه میشه کرد و چه میشه گفت که یه عده از  نیروی تفکر و عقلشون فقط برای این که زندگی حیوانی بهتری داشته باشن و رفاه بیشتری رو برای خودشون فراهم کنن  استفاده می کنن، یعنی همه تلاششون اینه که زندگی گوسفندی بهتری داشته باشن و راحت تر گوسفندی کنن! (با عرض معذرت از همه بَ بَ ایی های دوست داشتنی که واقعا یه بَ بَ ایی ان و یه عده بَ بَ ‌ایی‌نما موقعیت اون ها رو هم خدشه دار کردن! من معذرت میخوام)

در آیات قرآن مکررا بعد از معرفی بخشی از خلقت و آفرینش، انسان ها  به تفکر در آیات خدا دعوت شده‌ان، می فرماید، كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَتَفَكَّرُون (بقره/۲۱۹)، إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُون (رعد/۳، نحل/۱۱، نحل/۶۹، روم/۲۱، زمر/۴۲ و جاثیه/۱۳)، كَذلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون(نور/۶۱)، إِنَّ في‏ ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُون (رعد/۴، نحل/۱۲، نحل/۶۷، روم/۲۴)… یعنی که این همه نشانه در خلقت بیهوده نیست و برای سرگرمی و … نیست، این‌ها همه قرار بوده که تفکر و تعقل ما رو بکار بندازه که در نهایت به ذکر تبدیل بشه و ما رو به مقصد برسونه.

در قرآن کریم بدترین جنبندگان اون هایی معرفی شده‌ان که از عقلشون استفاده نمی کنن، إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذينَ لا يَعْقِلُون (انفال/۲۲) و همچنین می فرماید رجس و پلیدی برای کسانی قرار داده می شود که اهل تعقل نیستن، يَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذينَ لا يَعْقِلُون (یونس/۳۰)، رجس، نقطه مقابل طیب بودن است، پس راه دوری از رجس و بهره‌مندی از حیات طیبه، استفاده از نیروی تعقل و اندیشه است.

در احادیث هم این موضوع مورد توجه قرار داده شده است؛ امام صادق علیه السلام می فرمایند: سه چیز فرد را از دستیابی به مقامات عالی باز می‌دارد، کوتاهی همت، کم تدبیری و ناتوانی در اندیشه، همچنین امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند: برترین عبادت اندیشیدن مداوم درباره خدا و قدرت اوست.

از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فردی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم رفت و عرض کرد: ای رسول خدا! توصیه و سفارشی به من بکن. آن حضرت سه بار از او پرسیدند، اگر سفارشی کنم انجام می دهی؟ آن شخص در هر سه بار پاسخ داد، آری، ای رسول خدا. حضرت رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: به تو سفارش می‌کنم که هر گاه خواستی کاری انجام بدهی درباره سرانجام آن تدبیر کن، اگر مایه رشد و هدایت بود انجام بده و اگر مایه گمراهی بود از آن بپرهیز.

بنابراین برای رسیدن به حیات طیبه باید هر لحظه از زندگی مون رو با همین فرمایش حضرت رسول گرامی اسلام پیش ببریم و هر لحظه اندیشه کنیم که آیا این گفتار، این عمل و این اقدام باعث رشد و تعالی ما هست یا نیست!؟ اگر هست آن را انجام بدهیم و اگر نیست از آن پرهیز کنیم.

قرآن کریم افرادی را معرفی می کند که حیاتشان حیات طیبه است چون اهل تفکر در خلقت آسمان و زمین هستند، به بیهوده نبودن آفرینش اقرار می کنند و به خدا پناه می برند، إِنَّ فىِ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلَافِ الَّيْلِ وَ النهََّارِ لاََيَاتٍ لّأُِوْلىِ الْأَلْبَاب/ الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَمًا وَ قُعُودًا وَ عَلىَ‏ جُنُوبِهِمْ وَ يَتَفَكَّرُونَ فىِ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَاذَا بَاطِلًا سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّار (آل عمران/ ۱۹۲-۱۹۱)….. خودمان را محک بزنیم ببینیم چقدر مثل آن ها زندگی می‌کنیم و چقدر مثل آن ها می‌اندیشیم!؟ به اندازه فاصله‌ایی که از این افراد داریم، با حیات طیبه فاصله داریم….. خدایا به تو پناه می بریم….

منبع: قرآن کریم/ مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی.