قرآنفکری ۳۷: بقره/۴۵
بسم الله الرحمن الرحیم
اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
قرآنفکری ۳۷: بقره/۴۵
وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ وَإِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَاشِعِينَ
از شكيبايى و نماز يارى جوييد. و به راستى اين [كار] گران است، مگر بر خاشعان
برای مشاهده ترجمه و تفسیر به اینجا مراجعه نمایید.
برای شنیدن تلاوت‌های مختلف آیه به اینجا مراجعه نمایید.
- سوره بقره بزرگترین سوره قرآن است که معارف زیادی در آن عنوان شده است. حضرت علامه طباطبائی می‌فرمایند این سوره غرض واحدی ندارد، اما می‌توان گفت که قسمت عمده آن از يك غرض واحد و چشمگير خبر مىدهد، که عبارتست از بيان اين حقيقت كه عبادت حقيقى خداى سبحان به اين است كه بنده او به تمامى كتابهايى كه او بمنظور هدايت وى و بوسيله انبيايش نازل كرده، ايمان داشته باشد، و ميان اين وحى و آن وحى، اين كتاب و آن كتاب، اين رسول و آن رسول، فرقى نگذارد.
- استعانت از “عون” به معنای نصر و یاری است. هر واژه ای که به باب استفعال برود به معنای طلب و درخواست است پس استعانت به معنای طلب و درخواست عون و نصر است. در این آیه امر به استعانت شده است یعنی عون و نصر را طلب کنید. اما با چه چیزی؟
- وَاسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ، با صبر و نماز عون و نصر را طلب کنید، “الصبر” در التحقیق به معنای “حفظ النفس عن الاضطراب و الجزع بالسكون و الطمأنينة” و”الصَّلَاةِ” در التحقیق به معنای العبادة المخصوصة است. این که ما امر شده ایم به این که از صبر و نماز کمک بگیریم یعنی این که یه جاهایی کم میاریم، یعنی این که فشارهایی که به واسطه گرفتاری‌ها و مصیبت‌ها و ناملایمات به ما وارد میشه، سبب میشه که ما کم بیاریم و به کمک احتیاج پیدا کنیم. خوبه حواسمون رو خوب جمع کنیم که همون خدایی که خودش ما رو آفریده و همه چی رو خوب در مورد ما میدونه، بهمون گفته که کمک بگیرید. یعنی این که بنده من، میدونم به کمک احتیاج پیدا می کنید، میدونم که کم میارید، به خاطر همین براتون کمک گذاشتم، دو تا کمک خوب، صبر و نماز.
- توجه داشته باشیم که بخوایم و نخوایم همه دچار گرفتاری و مصیبت میشیم، یه راه اینه که همش بی قراری کنیم و جزع و فزع کنیم یه راهش اینه که از صبر و نماز کمک بگیریم. و خدا گفته این دوتا کمک هستند واسه شما، پس خوبه ، تو گرفتاری ها بلند شیم دو رکعت نماز بخونیم و صبر پیشه کنیم. وقتی خدا می‌فرماید اینا کمک هستن واسه شما، حتما کمک هستند.
- صبر کردن و نماز خوندن یعنی بنده من! تو گرفتاری و مصیبت هم حواست رو بیشتر به من جمع کن، یعنی بیشتر به من متمایل شو، بیشتر توجه کن به من، خود من کمکت میکنم.
- وَ إِنهََّا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلىَ الخَْاشِعِين، و قطعا آن جز برای خاشعان سخت است. باید ببینیم ضمیر “ها” در ” إِنهََّا” به چه چیزی برمیگرده، اگر “ها” را به استعانت برگردانیم یعنی این که این استعانت گرفتن از نماز و صبر کار هر کسی نیست و فقط خاشعان میتونن از این دو بهره بگیرند که البته حضرت علامه طباطبایی برگرداندن ضمیر “ها” به استعانت را درست نمی‌دانند. ایشان ضمیر “ها” را که مونث است به واژه “الصَّلَاةِ” که مونث است برمی‌گردانند یعنی استعانت گرفتن از نماز جز برای خاشعان سخت است. خشع در التحقیق یعنی “هو حالة تحصل من اللينة و الوضيعة و القبول و الأخذ” یعنی یه حالتی که در آن نرمی و پذیرش و قبول کردن و تسلیم نمایان است. یعنی کسی که در برابر امر حق حالت پذیرش و تسلیم دارد می‌تواند از نماز کمک بگیرد.
- در حدیث معرفت به نورانیت امیرالمومنین علیه السلام نیز به این بخش از آیه قران اشاره‌ای شده است و تفسیری برای آن ارائه گردیده است که برگرداند ضمیر “ها” به واژه “الصَّلَاةِ” را تایید می‌کند. در این حدیث از پذیرش ولایت امیرالمومنین علی علیه السلام تعبیر به “الصَّلَاةِ” شده است که عینا ترجمه این بخش از متن حدیث در ذیل ذکر گردیده است:
فرمود: “هركس ولايت مرا به پاداشت نماز را به پاداشته است ،وبه پاداشتن ولايت من سخت ودشوار است كه آن را تحمل نمي كند وطاقت پذيرش آن را نداردمگر فرشته مقرب يا پيغمبر مرسل ويا بنده مومني كه خدا قلب اورا از ايمان امتحان كرده باشد پس فرشته زماني كه مقرب نباشد وپيغمبر مرسل نباشد ومومن هنگامي كه امتحان شده نباشد نمي تواند آن رابپذيرد سلمان عرض كرد: اي اميرالمومنان ،مومن كيست وحدود ايمان چيست؟ آن رابيان فرمائيد تا كاملا بشناسم فرمود: مومن امتحان شده كسي است كه درامور ولايت ما چيزي به او نمي رسد مگر اينكه خدا سينه اش را براي قبول آن باز مي كند وبدون هيچگونه شك وترديدي آن را مي پذيرد . اي ابوذر ، بدان من بنده خدا وخليفه او بر بندگان هستم ، ما را خدا قرارندهيد وآنچه مي خواهيد درفضيلت ما بگوييد وبدانيد به باطن مقامات ما ونهايت آن نخواهيد رسيد خداوند متعال به ما كمالاتي وعناياتي برتر ازآنچه گوينده شما وصف كند يا به قلب يكي از شما خطور كند مرحمت فرموده است ، و وقتي مارا اينگونه شناختيد شما مومن هستيد . سلمان گويد : عرض كردم اي برادررسول خدا ! كسي نماز را به پاداشته كه ولايت شما را بر پاداشته باشد؟ فرمود : بلي اي سلمان : شاهد آن وتصديق اين مطلب ، فرمايش خداوند است كه درقرآن مي فرمايد(واستعينوا بالصبر والصلاة وانها لكبيرة الا علي خاشعين سوره بقره/۴۵) مراد ازصبر دراين آيه شريفه رسول خدا ص است ومقصود ازنماز برپاداشتن ولايت من است … زيرا ولايت است كه تحمل آن سخت است وفقط خاشعين مي توانند آن را بپذيرند وخاشعين شيعيان عارف وآگاه هستند ودر خارج مي بينيم كه گروههايي مختلف از مرجئه، قدريه، خوارج ، نواصب وغير اينها همگي به محمد ص اقرار واعتراف دارند ودرآن اختلاف ندارند وفقط درباره ولايت من است كه اختلاف كرده اند آن را اكثرا انكار نمودند وجز عده كمي نپذيرفتند كه اين آيه به آن ها اشاره فرموده است… وكسيكه اقراربه ولايت من نداشته باشد اقرار او به نبوت محمد ص سودي برايش ندارد زيرا اين دو قرين يكديگرند به خاطر اينكه نبي اكرم پيغمبر است كه به سوي مردم فرستاده شده وامام وپيشواي آنهاست بعد از او علي امام وپيشواي مردم وجانشين محمد است … اول ما محمد است ، وسط ما محمد است و آخر ما محمد است پس هركس معرفتش به من كامل باشد او بردين قيم واستوار الهي است” (حدیث معرفت به نورانیت امیرالمومنین علی علیه السلام).
- ان شاالله خداوند ما را از محبان واقعی امیرالمومنین علی علیه السلام و فرزندان ایشان قرار بدهد، به برکت صلوات بر محمد و آل محمد .
- اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
- التماس دعا